Mặt trăng, vệ tinh tự nhiên của Trái đất, từ lâu đã ẩn chứa nhiều bí ẩn về cấu trúc và sự hình thành. Một nghiên cứu mới đây đã làm sáng tỏ hơn về những khác biệt đáng kể giữa hai bán cầu của Mặt trăng.
Nghiên cứu toàn diện về trường hấp dẫn của Mặt trăng, sử dụng dữ liệu từ hai tàu vũ trụ của NASA, đã tiết lộ những manh mối quan trọng giúp giải thích sự khác biệt về diện mạo giữa hai bán cầu của Mặt trăng.
Các phát hiện từ sứ mệnh GRAIL của NASA cho thấy phần sâu bên trong của Mặt trăng có cấu trúc không đối xứng. Điều này có thể là kết quả của các hoạt động núi lửa mãnh liệt từng xảy ra ở mặt hướng về Trái đất cách đây hàng tỷ năm, góp phần định hình bề mặt khu vực này.
Mặt gần của Mặt Trăng (bên trái) và mặt xa của Mặt Trăng (bên phải)
Lực hấp dẫn của Trái đất đã gây ra hiện tượng “biến dạng thủy triều” đối với Mặt trăng, dẫn đến sự khác biệt về hình dạng giữa hai bán cầu. Bán cầu gần Trái đất bị uốn cong hơn so với bán cầu xa trong quỹ đạo hình elip quanh Trái đất.
Sự khác biệt này cho thấy lớp phủ của Mặt trăng, tầng địa chất nằm giữa vỏ và lõi, có sự khác biệt đáng kể giữa hai bán cầu. Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí Nature.
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng bán cầu gần Trái đất có nhiệt độ cao hơn và hoạt động địa chất mạnh mẽ hơn so với bán cầu xa. Sự tương phản này thể hiện rõ qua đặc điểm bề mặt: mặt gần Trái đất có nhiều đồng bằng lớn hình thành từ dung nham nguội và đông cứng, trong khi mặt xa lại có địa hình gồ ghề với rất ít vùng bằng phẳng.
Nhiệt độ cao hơn ở bán cầu gần được cho là do quá trình phân rã phóng xạ của các nguyên tố như thorium và titanium, tập trung ở mặt gần. Sự chênh lệch nhiệt độ này có thể đã góp phần vào sự khác biệt về hoạt động địa chất giữa hai bán cầu.
Với đường kính khoảng 3.475 km, Mặt trăng có cấu trúc gồm 3 lớp chính: lớp vỏ, lớp phủ và lớp lõi. Lớp phủ Mặt trăng chiếm tới 80% khối lượng và thể tích của vệ tinh này.
Nghiên cứu này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cấu trúc và sự hình thành của Mặt trăng mà còn cung cấp những thông tin quý giá về tiến hóa của các vệ tinh tự nhiên trong hệ Mặt trời.