Nhà thơ Thanh Thảo được biết đến với danh hiệu ‘Vua trường ca’ của thi ca Việt Nam, đã có hành trình thơ trải dài suốt nửa thế kỷ qua, với những cống hiến bền bỉ và không ngừng nghỉ cho văn học Việt Nam. Ở tuổi 78, ông vẫn tiếp tục thể hiện niềm đam mê và tình yêu với thơ ca, bất chấp những khó khăn về sức khỏe.
Đầu tháng 10/2023, Hội nghị đại biểu Nhà văn lão thành Việt Nam lần thứ nhất đã diễn ra tại Hải Phòng, thu hút hơn 300 nhà văn trên 70 tuổi tham gia. Phần lớn trong số họ là những người lính đã góp phần tạo nên một thời kỳ chói sáng của văn học Việt Nam qua nửa thế kỷ trận mạc. Trong chương trình ‘Đêm thơ Mùa thu’, chào mừng thành công của hội nghị, nhà thơ Thanh Thảo đã lên đọc thơ dù gặp khó khăn do chân bị gãy và bệnh tật.
Ông đã đọc bài thơ ca ngợi tình hữu nghị với Việt Nam của thượng nghị sĩ John McCain, người có công rất lớn trong việc thúc đẩy xóa bỏ toàn bộ lệnh cấm vận của Mỹ nhằm vào Việt Nam và tiến tới bình thường hóa quan hệ hai bên. Với những cống hiến của mình, Thanh Thảo đã được mệnh danh là ‘Vua trường ca’ của thi ca đương đại Việt Nam.
Thanh Thảo đã sáng tác nhiều trường ca và tập thơ nổi tiếng, và đã được trao nhiều giải thưởng văn học giá trị của Hội Nhà văn Việt Nam và Giải thưởng Nhà nước về Văn hóa Nghệ thuật đợt 1 năm 2001. Trường ca ‘Những người đi tới biển’ của ông đã thể hiện hình ảnh người lính đã ‘nằm lòng’ mấy thế hệ trận mạc, với câu hỏi lớn: ‘Chúng tôi đã đi không tiếc đời mình / (Những tuổi hai mươi làm sao không tiếc / Nhưng ai cũng tiếc tuổi hai mươi thì còn chi Tổ quốc?’.
Một câu thơ khác trong bài thơ ‘Dấu chân qua trảng cỏ’ của ông cũng đã trở thành kinh điển: ‘Mang bao khát vọng con người / Dấu chân nho nhỏ không lời không tên / Thời gian như cỏ vượt lên / Lối mòn như sợi chỉ bền kéo qua.’ Những câu thơ này thể hiện sự chiêm nghiệm sâu sắc về số phận con người và đất nước.
Trường ca Metro là một tác phẩm khác của Thanh Thảo, trong đó ông đã thực hiện một cuộc hành trình trở lại với quãng thời gian trai trẻ trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt ở Trường Sơn. Với cái nhìn có độ lùi sâu hơn và chiêm nghiệm hơn, ông đã thể hiện những suy ngẫm về số phận con người và đất nước.
Cùng với nhà thơ Phạm Tiến Duật, Thanh Thảo là tiêu biểu của thế hệ người lính trong chiến tranh. Thơ của họ đã góp phần làm nên một thời kỳ chói sáng của văn học Việt Nam. Trong suốt hành trình thơ của mình, Thanh Thảo vẫn luôn bền bỉ, luôn trăn trở với nhân dân, với đất nước.