Ngày 2/8 vừa qua, diễn viên Quốc Trường đã đăng tải thông báo chính thức lên trang cá nhân của mình, bày tỏ sự quan ngại về tình trạng mạo danh nghệ sĩ bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để lừa đảo trên mạng xã hội. Trong thông báo, anh lên án việc sử dụng hình ảnh và thông tin cá nhân do AI tạo ra nhằm mục đích quảng cáo cho các dịch vụ tín dụng đen và cờ bạc trực tuyến. Quốc Trường khẳng định anh chưa từng hợp tác với những đơn vị như Đình Huy BCR và các tổ chức tương tự. Đồng thời, anh cũng thông báo sẽ trình báo cơ quan chức năng về những đơn vị này vì đã tùy tiện sử dụng hình ảnh và thông tin của mình mà không có sự cho phép.

Không chỉ Quốc Trường, nhiều nghệ sĩ nổi tiếng khác cũng đã rơi vào tình cảnh tương tự. Trong vài tháng gần đây, các nghệ sĩ như Ưng Hoàng Phúc, Đan Trường, Mạc Văn Khoa, và Lý Hải – Minh Hà đã lên tiếng về việc bị mạo danh để quảng cáo trái phép hoặc bị sử dụng hình ảnh vào các mục đích bất hợp pháp. Điều này cho thấy sự phát triển ngày càng tinh vi của công nghệ làm giả bằng AI, đặc biệt là công nghệ ‘deepfake’, cho phép tạo ra hình ảnh, video, và thậm chí là giọng nói với độ chân thực cao.

Tình trạng mạo danh này không chỉ dừng lại ở việc quảng cáo trái phép mà còn có thể dẫn đến những hành vi lừa đảo, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi và uy tín của các nghệ sĩ. Hơn nữa, nó cũng tạo ra một môi trường thông tin không an toàn cho người dùng mạng xã hội. Vì vậy, nâng cao cảnh giác trước những thông tin sai sự thật và chiêu trò lừa đảo này là điều cần thiết.

Để đối phó với tình trạng này, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về những rủi ro liên quan đến công nghệ AI và deepfake là quan trọng. Đồng thời, cần có các biện pháp siết chặt quản lý pháp lý đối với hành vi sử dụng hình ảnh cá nhân một cách tùy tiện. Điều này sẽ giúp bảo vệ sự an toàn thông tin cho toàn xã hội và đảm bảo rằng các nghệ sĩ có thể yên tâm trong việc thực hiện công việc của mình mà không lo lắng về việc bị mạo danh.

Công nghệ AI và deepfake đang phát triển với tốc độ nhanh chóng, và các cơ quan chức năng cần phải có những giải pháp kịp thời để ngăn chặn những hành vi lạm dụng công nghệ này. Những trường hợp như của Quốc Trường và các nghệ sĩ khác là lời cảnh báo cho tất cả mọi người về sự nguy hiểm của việc bị mạo danh trên mạng xã hội.

Thông qua các kênh truyền thông chính thức, người dân cũng cần được hướng dẫn cách nhận biết và phòng tránh những thủ đoạn lừa đảo sử dụng công nghệ cao. Điều này sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và tạo ra một môi trường mạng an toàn hơn cho tất cả mọi người.

Một vụ lừa đảo qua điện thoại mới đây đã khiến chị N., 38 tuổi, ở Hà Nội, mất 1,5 tỷ đồng. Chị N. nhận được điện thoại từ một người tự xưng là nhân viên giao hàng, thông báo có đơn hàng và yêu cầu chuyển khoản 10.000 đồng. Sau đó, đối tượng hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và chuyển khoản nhầm. Khi chị thao tác theo hướng dẫn, tài khoản của chị bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh, hoạt động có tổ chức, len lỏi vào từng giao dịch thương mại điện tử. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy, từ giả danh nhân viên giao hàng đến giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Để biết thêm thông tin về cách phòng tránh lừa đảo trực tuyến, vui lòng truy cập https://www.mofa.gov.vn hoặc liên hệ với cơ quan chức năng gần nhất.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Lừa đảo tuyển dụng trực tuyến đang trở thành một vấn đề nhức nhối trong thời đại kỹ thuật số. Trên các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Facebook, Zalo,… xuất hiện hàng loạt tin tuyển dụng hấp dẫn, thu hút sự chú ý của nhiều sinh viên và lao động phổ thông. Tuy nhiên, nhiều người trong số họ đã trở thành nạn nhân của các ‘bẫy’ việc làm tinh vi, mất trắng hàng trăm nghìn đến vài triệu đồng chỉ sau vài cú nhấp chuột và tin nhắn chuyển khoản.

Các đối tượng lừa đảo thường lợi dụng tâm lý muốn có việc làm nhanh chóng và thu nhập cao của người lao động, đặc biệt là sinh viên và lao động phổ thông. Theo thống kê từ Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an TP.HCM, số vụ lừa đảo tuyển dụng trực tuyến trong nửa đầu năm 2025 có chiều hướng tăng mạnh. Các chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi, từ dựng fanpage giả mạo công ty thật, sử dụng hình ảnh thương hiệu uy tín, đến tổ chức phỏng vấn qua video call để tạo niềm tin.

Chuyên gia dự báo nguồn nhân lực Trần Anh Tuấn nhận định: ‘Tội phạm lợi dụng tâm lý người lao động muốn có việc ngay, không có nhiều kinh nghiệm, đặc biệt là mong muốn thu nhập cao mà ít ràng buộc. Đây chính là lỗ hổng để tội phạm khai thác.’

Để tránh trở thành nạn nhân của các ‘bẫy’ việc làm, người tìm việc cần thận trọng và tỉnh táo. Giám đốc kinh doanh Việc Làm Tốt Dương Việt Linh khuyến cáo: ‘Tuyệt đối không chuyển tiền trước, không gửi thông tin cá nhân nếu chưa xác minh doanh nghiệp. Người tìm việc nên kiểm tra thông tin qua trang web chính thức, gọi điện thoại đến tổng đài hoặc hỏi cộng đồng uy tín.’ Việc Làm Tốt là một trong những sàn việc làm uy tín, cung cấp nhiều cơ hội việc làm chất lượng cho người lao động.

Bên cạnh đó, các nền tảng mạng xã hội, diễn đàn việc làm cũng cần phải chịu trách nhiệm kiểm soát nội dung tuyển dụng. Các sàn việc làm cần có cơ chế xác minh tài khoản người đăng tin, gắn nhãn tin ‘đã xác thực’ và tăng cường AI lọc nội dung lừa đảo.

Công an TP.HCM kêu gọi các trường học, báo chí, doanh nghiệp cùng vào cuộc để nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề này. Với hàng ngàn sinh viên sắp tốt nghiệp, kỳ nghỉ hè là ‘thời điểm vàng’ của thị trường lao động, nhưng cũng là ‘mùa săn mồi’ của các đối tượng xấu.

Trong thế giới việc làm số hóa, sự tỉnh táo là ‘tấm khiên’ đầu tiên bảo vệ người lao động khỏi những cú lừa đầy đau đớn. Công việc thật sẽ không yêu cầu bạn trả tiền trước để được làm việc. Vì vậy, người lao động cần cẩn trọng và tìm hiểu kỹ trước khi ứng tuyển vào bất kỳ vị trí nào.