Chính sách thuế đối với đất đai đang là một vấn đề nóng tại Việt Nam, khi mà thị trường bất động sản đang trong giai đoạn phát triển nhanh chóng nhưng vẫn còn nhiều bất ổn. Mới đây, Bộ Tài chính đã quyết định rút lại đề xuất áp thuế thu nhập cá nhân 20% trên phần thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, và thay vào đó giữ nguyên mức thuế 2% như hiện hành. Quyết định này đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ công chúng, vì nó giúp tránh được những cú sốc chính sách và đảm bảo sự ổn định cho thị trường bất động sản.

Thị trường bất động sản tại Việt Nam đang trong giai đoạn ‘non trẻ’ và có tầm quan trọng lớn đối với nền kinh tế. Do đó, việc thiết kế chính sách thuế đối với đất đai cần được thực hiện một cách cẩn trọng, đảm bảo rằng đất đai không trở thành ‘sân chơi’ của những người đầu cơ, ăn chênh lệch địa tô hay công cụ tận thu ngân sách. Một chính sách thuế tốt cần đảm bảo sự ổn định, minh bạch và dễ dự đoán, giúp thị trường phát triển lành mạnh và đảm bảo quyền lợi của người dân và doanh nghiệp.

Việc áp dụng mức thuế 20% như đề xuất ban đầu có thể đã gây ra những tác động tiêu cực, như làm tăng giá bất động sản, giảm khả năng tiếp cận đất đai của người dân và doanh nghiệp. Do đó, quyết định giữ nguyên mức thuế 2% như hiện hành là một giải pháp phù hợp trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, bài toán lớn hơn vẫn còn ở phía trước là thiết kế chính sách thuế – đất – đầu tư – thu nhập cá nhân như một tổng thể thống nhất, có triết lý, có nguyên lý, có tầm nhìn dài hạn và có khả năng thực thi.

Để đảm bảo sự ổn định và đáng tin của chính sách, cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác và lắng nghe ý kiến từ các chuyên gia và doanh nghiệp. Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã nhấn mạnh rằng Luật Thuế thu nhập cá nhân liên quan đến rất nhiều người và có tác động sâu rộng tới đời sống dân sinh và hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, cần phải nghiên cứu, đánh giá tác động thật kỹ lưỡng khi thiết kế, đề xuất các quy định, chính sách mới.

Là một phần quan trọng của việc thiết kế chính sách thuế, việc sửa đổi Luật Đất đai cần được thực hiện để đảm bảo rằng đất đai được quản lý minh bạch, bảo đảm lợi ích chung của toàn dân. Việc tính toán, sửa đổi các mức thuế thu nhập cá nhân và nhiều loại thuế khác liên quan đến bất động sản cần được đặt trong bối cảnh sửa đổi Luật Đất đai. Cần có một chính sách đủ tầm để thị trường bất động sản không đổ dốc hay leo thang vượt ngoài kiểm soát.

Cuối cùng, việc thiết kế chính sách thuế đối với đất đai cần được thực hiện một cách toàn diện và có tầm nhìn dài hạn. Cần có một chính sách thuế vừa đảm bảo được nguồn thu cho ngân sách nhà nước, vừa đảm bảo được quyền lợi của người dân và doanh nghiệp, đồng thời góp phần vào việc phát triển thị trường bất động sản lành mạnh và bền vững.

Trong thời gian qua, cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân, và các cá nhân kinh doanh trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã thể hiện sự nỗ lực và kiên trì trong việc vượt qua các khó khăn, thách thức để phát triển sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, họ cũng tích cực thực hiện tốt các chính sách và pháp luật về thuế, đóng góp vào ngân sách Nhà nước. Sự đóng góp này đã tạo ra nguồn lực tài chính quan trọng, giúp tỉnh Thanh Hóa thực hiện thắng lợi mục tiêu thu ngân sách và nhiệm vụ phát triển kinh tế.

Tính đến hiện nay, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có khoảng 155 nghìn hộ kinh doanh đang được quản lý theo hình thức thuế khoán. Phần lớn các hộ kinh doanh này hoạt động trong lĩnh vực thương mại, bán hàng hóa trực tiếp đến người tiêu dùng tại các lĩnh vực như ăn uống, quần áo, đồ tiêu dùng, thuốc, sản phẩm nông sản… Để hỗ trợ các hộ kinh doanh trong việc tìm hiểu và nắm bắt các chính sách thuế mới, Bộ phận hỗ trợ của Thuế Thanh Hóa đã giải đáp nhiều câu hỏi của hộ kinh doanh về các quy định mới liên quan đến hộ kinh doanh. Một số vấn đề được giải đáp bao gồm hóa đơn mua hàng hóa đầu vào, chứng minh nguồn gốc hàng hóa, phương thức thanh toán khi bán hàng hóa cung cấp dịch vụ, xuất hóa đơn khi bán hàng, và xử phạt vi phạm hành chính về hộ kinh doanh.

Với sự hỗ trợ và đồng hành của ngành thuế tỉnh, phần lớn các hộ kinh doanh đã chấp hành tốt các quy định của pháp luật, nâng cao ý thức tự giác chấp hành nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước. Về cơ bản, các hộ kinh doanh đã có ý thức trong việc thực thi pháp luật với mong muốn kinh doanh minh bạch và bình đẳng. Thông qua việc thực hiện chính sách thuế, các doanh nghiệp và người nộp thuế đã chủ động phát hiện những quy định chưa phù hợp với thực tiễn sản xuất, kinh doanh để đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền, cơ quan thuế sửa đổi, bổ sung. Điều này nhằm mục đích cải cách thủ tục hành chính, làm cho hệ thống chính sách pháp luật ngày càng hoàn thiện và thực sự đi vào cuộc sống.

Chị Trịnh Thị Hương, chủ hộ kinh doanh tạp hóa Hương Lùn ở thôn Gia Hòa, xã Hoằng Châu, cho biết: “Với sự chuyển đổi số hóa các thủ tục hành chính, chúng tôi được ngành thuế hỗ trợ rất nhiều nên việc nộp thuế được thực hiện kịp thời, báo cáo hóa đơn đầy đủ. Tôi ủng hộ việc bỏ thuế khoán vì cảm thấy mô hình này không còn phù hợp. Mỗi tháng doanh thu có thể khác nhau rất nhiều, lúc cao lúc thấp, nếu nộp thuế theo kê khai thực tế sẽ sát với tình hình kinh doanh hơn, cũng tạo sự công bằng với người kinh doanh chân chính”.

Thực hiện Nghị định số 70/2025/NĐ-CP của Chính phủ, từ ngày 1/6/2025, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế và chuyển đổi từ cơ chế thuế khoán sang thuế kê khai. Đây là một quá trình cải cách lớn, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đồng bộ, nhất là đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ vốn chưa quen với việc ghi chép sổ sách hay tiếp cận các công cụ công nghệ.

Để hỗ trợ hiệu quả cho quá trình này, ngành thuế Thanh Hóa đã xây dựng và triển khai 5 nhóm giải pháp trọng tâm. Các giải pháp này bao gồm hoàn thiện thể chế chính sách, tập trung rà soát, sửa đổi các quy định liên quan đến thuế hộ kinh doanh nhằm bảo đảm phù hợp với tinh thần cải cách, thực tiễn áp dụng và xu hướng quản lý hiện đại; chuẩn hóa và đơn giản hóa thủ tục kê khai; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong quản lý thuế. Trong đó, chú trọng phát triển phần mềm kế toán miễn phí dành riêng cho hộ kinh doanh nhỏ và phổ cập hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, giúp giám sát doanh thu theo thực tế, từng bước tạo thói quen minh bạch trong quản lý tài chính.

Cùng với đó, để hỗ trợ và đồng hành cùng người nộp thuế, Thuế Thanh Hóa thường xuyên tổ chức các hoạt động tập huấn, đối thoại với các doanh nghiệp, tổ chức, hộ kinh doanh. Thông qua các cuộc đối thoại, các ý kiến, kiến nghị của các doanh nghiệp, người nộp thuế đã được cơ quan thuế tiếp nhận, tổng hợp và giải đáp, hướng dẫn kịp thời. Qua đó, tháo gỡ các vướng mắc cho người nộp thuế, giúp cho người nộp thuế thực hiện tốt nghiệp vụ chuyên môn, chấp hành tốt các quy định của pháp luật.

Với phương châm “Cơ quan thuế là bạn đồng hành của người nộp thuế”, “Lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ”, Thuế Thanh Hóa đang tích cực thực hiện chuyển đổi số, hiện đại hóa công tác quản lý thuế, tạo thuận lợi cho người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước. Cơ quan thuế tỉnh cũng tích cực phối hợp với các sở, ngành cùng chung tay để tháo gỡ vướng mắc, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh phát triển sản xuất, kinh doanh, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang chịu tác động mạnh mẽ từ các chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, các doanh nghiệp trên khắp thế giới phải chạy đua để thích nghi với một môi trường thương mại đầy biến động. Từ việc áp dụng “kỹ thuật thuế quan” (tariff engineering) để lách thuế đến việc đàm phán lại hợp đồng với nhà cung cấp, giới doanh nghiệp toàn cầu đang đối mặt với một thực tế mới: hoặc là thích nghi, hoặc là chịu thiệt hại nặng nề.

Tái định hình chuỗi cung ứng là một trong những chiến lược mà các doanh nghiệp đang áp dụng. Nhiều công ty lớn như Conagra Brands, Nike và Fastenal đang đối mặt với chi phí tăng cao cùng các gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Conagra, tập đoàn sở hữu các thương hiệu như cà chua đóng hộp Hunt’s hay kem tươi Reddi-wip, phải tăng giá các sản phẩm đóng hộp do chi phí thép tấm nhập khẩu tăng cao vì thuế quan. Nike dự kiến chi thêm 1 tỷ USD cho thuế nhập khẩu trong năm nay và đang lên kế hoạch tăng giá “có chọn lọc” vào mùa Thu. Trong khi đó, Fastenal phải chia nhỏ lô hàng nhập khẩu sang Canada và Mỹ để giảm chi phí, dù điều này làm tăng độ phức tạp và chi phí cho chuỗi cung ứng.

Các ngành công nghiệp như thép, nhôm và bán dẫn cũng nằm trong tầm ngắm của các mức thuế theo ngành, với thép và nhôm phải chịu mức thuế lên tới 50%. Những con số này không chỉ là thách thức tài chính mà còn buộc các công ty phải xem xét lại toàn bộ mô hình kinh doanh của mình. Để đối phó, nhiều doanh nghiệp đang áp dụng một quy trình 3 bước: lập bản đồ các nhà cung cấp thượng nguồn, định lượng tác động tài chính của thuế quan và triển khai các chiến lược giảm thiểu.

Chẳng hạn, việc xác định các nhà cung cấp trực tiếp và gián tiếp giúp các công ty hiểu rõ hơn về dòng chảy thương mại và các điểm dễ bị tổn thương trong chuỗi cung ứng. Việc ứng dụng Sentrisk, nền tảng sử dụng trí tuệ nhân tạo để cung cấp thông tin chi tiết về chuỗi giá trị, giúp doanh nghiệp biến những “điểm mù” thành cơ hội hành động. Bên cạnh đó, một số công ty như Hewlett Packard đã chủ động chuyển hướng sản xuất sang các quốc gia ít chịu ảnh hưởng bởi thuế quan như Thái Lan, Việt Nam hay Mexico để giảm thiểu rủi ro từ các mức thuế mới.

Áp dụng “kỹ thuật thuế quan” là một chiến lược nổi bật mà các doanh nghiệp đang áp dụng. Hãng hàng không Delta là một ví dụ điển hình. Để tránh mức thuế 10% áp lên máy bay sản xuất tại châu Âu, Delta đã tháo động cơ do Mỹ sản xuất từ các máy bay Airbus A321neo ở châu Âu và vận chuyển riêng chúng về Mỹ, qua đó tránh được thuế nhập khẩu đối với toàn bộ máy bay.

Tariff engineering không phải là một khái niệm mới. Từ thế kỷ XIX, các doanh nghiệp đã áp dụng phương thức này thông qua việc tận dụng các kẽ hở trong luật thuế. Năm 1881, một nhà nhập khẩu đường đã phủ molasses lên đường trắng để làm tối màu, qua đó được phân loại là đường chất lượng thấp và chịu mức thuế thấp hơn. Tòa án Tối cao Mỹ khi đó đã phán quyết rằng miễn là hàng hóa được khai báo trung thực, việc thay đổi sản phẩm để hưởng thuế thấp hơn là hợp pháp.

Ngày nay, các công ty như Columbia Sportswear hay Converse tiếp tục áp dụng chiến lược trên. Columbia đã thêm các túi khóa kéo nhỏ vào các sản phẩm áo mặc để chuyển chúng sang danh mục hàng chịu mức thuế thấp hơn, trong khi Converse sử dụng đế lông để biến giày thể thao thành “dép đi trong nhà”, qua đó giảm đáng kể chi phí thuế.

Tuy nhiên, tariff engineering không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Ford đã phải trả giá đắt khi cố gắng lách thuế 25% áp lên xe tải nhập khẩu bằng cách lắp ghế tạm thời vào các xe tải Transit Connect để phân loại chúng là xe chở khách với mức thuế chỉ 2,5%, Chiêu lách thuế này bị Hải quan Mỹ phát hiện và hãng bị phạt 365 triệu USD vào năm 2024.

Ngoài việc thay đổi thiết kế sản phẩm, các công ty còn sử dụng các kho ngoại quan để tạm hoãn nộp thuế. Hàng hóa có thể được lưu trữ trong các kho này tới 5 năm mà không phải chịu thuế, nhờ đó cho phép doanh nghiệp chờ thời điểm thuế suất giảm hoặc điều chỉnh chiến lược nhập khẩu.

Thích nghi hay tụt hậu là một câu hỏi mà các doanh nghiệp đang phải đối mặt. Sự bất ổn từ chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp mà còn làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu. Những đồng minh thân cận của Mỹ như EU đang tìm cách mở rộng quan hệ thương mại với các thị trường khác, như khối Arab hay khối Mercosur ở Nam Mỹ, để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là những công ty có doanh thu trên 10 tỷ USD, đang dự báo những tác động tiêu cực gần như chắc chắn từ thuế quan. Để ứng phó, các công ty lớn đang cắt giảm chi phí hoạt động, đàm phán lại giá với nhà cung cấp và áp dụng chiến lược tồn kho “đúng lúc”. Trong khi đó, các doanh nghiệp nhỏ hơn lại tập trung vào việc cung cấp các dịch vụ giá trị gia tăng để biện minh cho việc tăng giá sản phẩm.

Dù bối cảnh thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, các doanh nghiệp không thể chỉ ngồi yên chờ đợi sự rõ ràng từ các cuộc đàm phán thương mại. Việc lập kế hoạch mang tính dài hạn, từ việc dự đoán các mức thuế mới đến việc chuẩn bị cho các kịch bản xấu nhất, đã trở thành yếu tố sống còn. Trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại vẫn tiếp diễn, một thông điệp đang hiện lên rõ ràng: thích nghi hoặc bị tụt hậu.

Bộ Tài chính đang đề xuất một cách tính thuế chuyển nhượng bất động sản mới, trong đó thuế sẽ được tính bằng 20% trên phần thu nhập tính thuế. Phần thu nhập này được xác định từ chênh lệch giữa giá chuyển nhượng bất động sản theo từng lần chuyển nhượng và giá mua cùng các chi phí liên quan.

Cách tính mới này được cho là sẽ giúp điều tiết thuế hợp lý và đảm bảo số thu nộp ngân sách ở mức tương đương so với mức thuế suất 2% tính trên toàn bộ giá chuyển nhượng như hiện nay. Đặc biệt, trong một số trường hợp, người nộp thuế có thể được lợi hơn nếu giá chuyển nhượng không chênh lệch nhiều so với giá mua, hoặc giao dịch không phát sinh lợi nhuận, thậm chí bị lỗ.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính nhấn mạnh rằng việc áp dụng mức thuế 20% trên thu nhập cần có lộ trình phù hợp, đi kèm với tiến độ hoàn thiện chính sách, cơ sở dữ liệu và hạ tầng công nghệ để đảm bảo cơ quan thuế có thể thu đúng, thu đủ.

Dự thảo cũng đưa ra thêm một phương án khác, tính thuế thu nhập cá nhân theo thời gian nắm giữ bất động sản. Tại tờ trình dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính cho biết việc áp dụng thuế thu nhập cá nhân đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản dựa trên thu nhập thực tế phản ánh đúng bản chất kinh tế của giao dịch. Điều này tương đương với cách đánh thuế thu nhập doanh nghiệp hiện nay, với mức thuế suất 20%.

Theo đó, việc áp dụng thuế thu nhập cá nhân đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản sẽ giúp tăng cường công bằng và hợp lý trong việc đánh thuế, đồng thời đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về các phương án này và sẽ tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật để trình Quốc hội thông qua. Người dân có thể góp ý tại Cổng Thông tin điện tử Chính phủ hoặc gửi trực tiếp đến Bộ Tài chính.

Hiện nay, thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản áp dụng mức thuế suất 2% trên giá trị chuyển nhượng. VietNamBiz đã có bài phân tích chi tiết về đề xuất tính thuế chuyển nhượng bất động sản theo thu nhập thực tế .