Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang đề xuất một số sửa đổi trong dự thảo Luật sửa đổi Luật Đất đai 2024, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Một trong những điểm đáng chú ý là đề xuất Nhà nước có thể thu hồi đất để thực hiện các dự án đã đạt thỏa thuận chuyển nhượng trên 75% diện tích, giúp các dự án quy mô lớn có thể triển khai dễ dàng hơn.

Theo đó, các dự án xây dựng cấp bách cho nhiệm vụ chính trị, đối ngoại, cũng như các dự án trong khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế, logistic sẽ được xem xét thu hồi đất. Ngoài ra, các dự án quy mô lớn như khu đô thị, du lịch dịch vụ thương mại, văn hóa, thể thao do Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh quyết định cũng sẽ được Nhà nước hỗ trợ thu hồi đất. Nếu chủ đầu tư và người dân không thể thỏa thuận được về việc sử dụng đất, Nhà nước sẽ tiến hành thu hồi phần còn lại để giao cho chủ đầu tư sau khi đã thỏa thuận được trên 75% diện tích hoặc người có đất.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường giải thích rằng có nhiều dự án quy mô lớn có tiềm năng đóng góp lớn cho ngân sách và thúc đẩy phát triển địa phương nhưng gặp khó khăn do chưa có quy định rõ ràng về thu hồi đất. Do đó, việc bổ sung các quy định này nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai các dự án này.

Luật sư Phạm Thanh Tuấn, một chuyên gia pháp lý bất động sản, bày tỏ sự ủng hộ với cơ chế “Nhà nước thu hồi phần còn lại” khi chủ đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích hoặc người có đất. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng việc áp dụng cơ chế này cần đi kèm với các điều kiện chặt chẽ để đảm bảo lợi ích hài hòa giữa chủ đầu tư và người dân, cũng như hạn chế nguy cơ lạm dụng.

Ông Tuấn đề nghị nên bổ sung một cơ chế trung gian, thông qua chính quyền địa phương hoặc tổ chức độc lập, nhằm hỗ trợ và hòa giải giữa chủ đầu tư và người dân. Điều này sẽ giúp tăng tính minh bạch và công bằng trong quá trình thu hồi và sử dụng đất.

Ngoài ra, trong dự thảo luật sửa đổi, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đề xuất việc định giá đất sẽ không còn dựa trên “nguyên tắc thị trường”. Thay vào đó, Nhà nước sẽ quyết định giá đất, tương tự như trước khi sửa luật hồi 2024. Điều này đang gây ra nhiều tranh cãi và cần được xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả.

Hiện tại, vẫn chưa có thông tin chính thức về việc liệu các đề xuất này có được thông qua hay không. Tuy nhiên, những sửa đổi này thể hiện nỗ lực của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật đất đai, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc phát triển kinh tế – xã hội và đảm bảo lợi ích của cả Nhà nước và người dân. Để có thêm thông tin chi tiết, vui lòng theo dõi các cập nhật mới nhất từ cơ quan chức năng có liên quan. Thông tin cụ thể có thể được tìm thấy tại các nguồn tin cậy.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường hiện đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024. Luật Đất đai 2024 đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/8/2024, tuy nhiên, do xuất hiện các yêu cầu mới, đòi hỏi phải tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Luật.

Ông Đào Trung Chính, Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, cho biết có một số lý do chính dẫn đến việc sửa đổi Luật Đất đai. Thứ nhất, việc thay đổi mô hình chính quyền 2 cấp, phân cấp và phân quyền theo mô hình mới, phân định lại thẩm quyền. Thứ hai, Bộ Chính trị đã ban hành một số nghị quyết quan trọng bao gồm Nghị quyết 57 về thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; Nghị quyết 59 về chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng; Nghị quyết 68 về phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân; Nghị quyết 66 về đổi mới toàn diện công tác xây dựng, thi hành pháp luật.

Bên cạnh đó, Kết luận số 77-KL/TW của Bộ Chính trị về phương án tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến các dự án, đất đai trong các kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại một số tỉnh, thành phố cũng đặt ra yêu cầu sửa đổi Luật. Ngoài ra, thực tế cũng xuất hiện các tình huống mới mà Luật Đất đai chưa quy định, ví dụ như Trung tâm tài chính quốc tế ở Đà Nẵng, TPHCM đặt ra vấn đề mới về thu hồi đất.

Ông Đào Trung Chính cũng nhấn mạnh rằng, để tránh xảy ra tình trạng phải sửa đổi Luật chỉ sau một thời gian ngắn, thì Luật chỉ nên quy định chung, hạn chế những vấn đề cụ thể và giao cho Chính phủ và các cơ quan quy định trong các văn bản khác.

Về vấn đề giá đất, ông Chính cho rằng, giá đất tăng lên rất cao trong thời gian qua và Nhà nước cần kiểm soát và quyết định giá đất không chạy theo thị trường. Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi có nhiều điểm mới so với luật hiện hành, trong đó có nội dung quan trọng liên quan đến định giá đất.

Dự thảo đề xuất sửa đổi, bỏ nguyên tắc thị trường và thay thế bằng 4 nguyên tắc mới: bảo đảm vai trò đại diện chủ sở hữu và quyền quyết định của Nhà nước về giá đất; kết quả xác định giá đất theo các phương pháp định giá đất là tài liệu để Nhà nước tham khảo khi quyết định giá đất; tuân thủ đúng trình tự, thủ tục định giá đất; bảo đảm phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước và tình hình thực tế của địa phương.

Dự thảo cũng đề xuất bổ sung 2 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Tiến độ sửa đổi Luật Đất đai lần này dự kiến sẽ được trình tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV sắp tới. Nếu được Quốc hội thông qua, Luật này sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Luật Đất đai 2024 đã quy định cụ thể sáu trường hợp mà Nhà nước sẽ thu hồi sổ đỏ đã cấp cho người sử dụng đất, nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quản lý đất đai. Sổ đỏ, hay còn gọi là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, là một giấy tờ pháp lý vô cùng quan trọng, liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người sử dụng đất.

Theo khoản 2 Điều 152 Luật Đất đai 2024, các trường hợp thu hồi sổ đỏ bao gồm: Thứ nhất, khi Nhà nước thu hồi toàn bộ diện tích đất đã ghi trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đã cấp.

Thứ hai, trường hợp cấp đổi sổ đỏ. Khi cần cấp đổi sổ đỏ, người sử dụng đất sẽ phải nộp lại sổ đỏ cũ để được cấp mới. Thứ ba, khi người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất mà phải cấp mới sổ đỏ. Việc này thường xảy ra khi có sự thay đổi về thông tin của người sử dụng đất hoặc khi thực hiện các giao dịch liên quan đến đất đai.

Thứ tư, sổ đỏ đã cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất hoặc thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai tại thời điểm cấp. Trong trường hợp này, cơ quan có thẩm quyền sẽ tiến hành thu hồi sổ đỏ đã cấp.

Đối với trường hợp sổ đỏ đã cấp không đúng quy định, có 4 tình huống có thể xảy ra. Thứ nhất, nếu Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai có bản án, quyết định có hiệu lực thi hành, trong đó có kết luận về việc thu hồi sổ đỏ, thì việc thu hồi được thực hiện theo bản án, quyết định đó. Thứ hai, nếu cơ quan thanh tra có văn bản kết luận giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định của pháp luật, thì cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có trách nhiệm xem xét và quyết định thu hồi nếu kết luận đó là đúng.

Thứ ba, nếu cơ quan có thẩm quyền cấp sổ đỏ phát hiện giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định, thì kiểm tra lại, thông báo cho người sử dụng đất biết rõ lý do và quyết định thu hồi giấy chứng nhận đã cấp. Cuối cùng, người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất có quyền gửi kiến nghị bằng văn bản đến cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận nếu phát hiện giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định của pháp luật về đất đai.

Thứ năm, giấy chứng nhận đã cấp bị Tòa án có thẩm quyền tuyên hủy. Thứ sáu, trường hợp đấu giá, giao quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất theo yêu cầu của Tòa án, cơ quan thi hành án mà người phải thi hành án không nộp giấy chứng nhận đã cấp.

Như vậy, việc thu hồi sổ đỏ đã cấp cần được thực hiện một cách minh bạch và tuân thủ pháp luật, nhằm tránh những tranh chấp và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất. Ngoài ra, việc thu hồi sổ đỏ đã cấp không thuộc các trường hợp nêu trên chỉ được thực hiện khi có bản án hoặc quyết định của Tòa án đã được thi hành hoặc văn bản kiến nghị của cơ quan thi hành án về việc thi hành bản án, quyết định theo quy định của pháp luật, trong đó có nội dung yêu cầu thu hồi giấy chứng nhận đã cấp.

Đối với trường hợp thu hồi sổ đỏ mà người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất không giao nộp, cơ quan có thẩm quyền sẽ quyết định hủy giấy chứng nhận đã cấp.

Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo năm 2025, được Quốc hội thông qua, quy định một số chính sách mới để thúc đẩy sự phát triển của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam. Một trong những điểm nổi bật của luật này là việc bổ sung quy định miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất cho các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này.

Cụ thể, từ ngày 1/10/2025, các doanh nghiệp sử dụng đất để xây dựng phòng thí nghiệm, cơ sở ươm tạo công nghệ, cơ sở thực nghiệm, sản xuất thử nghiệm và cơ sở vật chất, hạ tầng dùng chung để hỗ trợ nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ được miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất. Quy định này được bổ sung vào Luật Đất đai 2024, tại điểm m sau điểm l khoản 1 Điều 157.

Các trường hợp được miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất bao gồm: sử dụng đất vào mục đích sản xuất, kinh doanh thuộc lĩnh vực ưu đãi đầu tư hoặc tại địa bàn ưu đãi đầu tư; sử dụng đất để thực hiện chính sách nhà ở, đất ở đối với người có công với cách mạng, thương binh, hộ gia đình liệt sĩ; sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân; sử dụng đất của đơn vị sự nghiệp công lập; sử dụng đất xây dựng kết cấu hạ tầng cảng hàng không, sân bay; sử dụng đất xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt chuyên dùng; sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư; sử dụng đất làm mặt bằng xây dựng trụ sở, sân phơi, nhà kho, nhà xưởng sản xuất; sử dụng đất xây dựng công trình cấp nước sạch và thoát nước, xử lý nước thải; sử dụng đất không phải đất quốc phòng, an ninh cho mục đích quốc phòng, an ninh của doanh nghiệp quân đội, công an.

Luat này áp dụng từ ngày 1/10/2025, các điều khoản có thể có hiệu lực thi hành sớm từ ngày 1/7/2025 đối với vài điều khoản nhất định như yêu cầu của pháp luật.