Vào năm 1925, tại Hà Nội, Trường Mỹ thuật Đông Dương ra đời dưới sự lãnh đạo của họa sĩ người Pháp Victor Tardieu, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam. Đây là nền tảng đào tạo mỹ thuật chính quy đầu tiên tại Việt Nam theo mô hình phương Tây. Trong hơn 20 năm hoạt động, trường đã đào tạo trên 100 sinh viên tốt nghiệp chất lượng cao, nhiều người trong số đó đã trở thành họa sĩ nổi tiếng trên thế giới. Một số cái tên tiêu biểu bao gồm Tô Ngọc Vân, Lê Phổ, Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Phan Chánh, Vũ Cao Đàm. Những nghệ sĩ này đã góp phần tạo nên một giai đoạn rực rỡ trong lịch sử phát triển mỹ thuật Việt Nam, khi tinh thần thử nghiệm và sự giao thoa giữa nghệ thuật phương Đông cổ truyền và lối vẽ hàn lâm của Châu Âu đã tạo nên những tác phẩm đặc sắc.

Triển lãm ‘Những gốc rễ không ngừng vươn’ đưa người xem trở lại Thời kỳ Đông Dương (1925-1945), một thời kỳ quan trọng trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam. Tại đây, người xem có thể chiêm ngưỡng các tác phẩm của các danh họa như Mai Trung Thứ, Lê Phổ, Lê Thị Lựu, Vũ Cao Đàm, Trần Văn Cẩn… Mai Trung Thứ, một trong những họa sĩ tiêu biểu của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam, đã thực hiện nhiều tác phẩm dựa trên các nguyên tác của các danh họa phương Tây. Bức tranh ‘Mona Lisa’ (1974) của ông là một ví dụ điển hình. Đây là bức tranh thứ 3 do Mai Trung Thứ vẽ lại từ nguyên tác của danh họa Leonardo da Vinci.

Tuy là tác phẩm phái sinh, ‘Mona Lisa’ của Mai Trung Thứ lại nổi bật với khả năng chuyển ngữ văn hóa, kết hợp giữa hội họa Đông – Tây, vừa tôn vinh tinh thần Phục Hưng, vừa khẳng định bản sắc Việt Nam. Bức tranh này được thể hiện trên lụa, chất liệu yêu thích của Mai Trung Thứ, với một phong cách đặc trưng Á Đông. Qua tác phẩm này, chúng ta có thể thấy rõ sự giao thoa văn hóa và nghệ thuật giữa phương Đông và phương Tây, tạo nên một phong cách độc đáo và đặc sắc.

Trường Mỹ thuật Đông Dương chính là nơi khai sinh nền hội họa hiện đại Việt Nam, giúp định hình phong cách kết hợp kỹ thuật phương Tây với bản sắc Việt. Các cựu sinh viên của trường đã mở đường cho các thể loại mới như tranh lụa, sơn mài, trở thành phong cách đặc sắc cho mỹ thuật Việt Nam. Hiện nay, trường đã đổi tên và hoạt động dưới tên Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Với nhiều thập kỷ hoạt động, trường đã trở thành một trong những cơ sở đào tạo mỹ thuật hàng đầu tại Việt Nam, tiếp tục góp phần phát triển và bảo tồn nền mỹ thuật Việt Nam.

Trong không gian mở của COMPLEX01 tại Hà Nội, một sự kiện nghệ thuật đặc biệt đã diễn ra vào một buổi chiều giữa tháng 7. Sự kiện “Hạ hồi Talkshow” với chủ đề “Khi truyền thống chạm tới chương mới” đã tái hiện những nhịp đập sống động của nghệ thuật tuồng, loại hình sân khấu bác học hàng trăm năm tuổi.

Sự kiện không chỉ mang đến cơ hội để công chúng trải nghiệm không gian trưng bày các sưu tập mũ, áo, đạo cụ tuồng cổ mà còn cho phép họ được “sống” cùng hơi thở tuồng qua trích đoạn “Hồ Nguyệt Cô hóa cáo” do Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Quý và Nghệ sĩ Ưu tú Bích Tần thể hiện. Phần trò chuyện cởi mở và nhiệt huyết của nguyên Phó Giám đốc Nhà hát Tuồng Việt Nam Tạ Văn Sốp, người đã gắn bó với tuồng suốt 45 năm qua, đã mang đến cho khán giả nhiều kiến thức lý thú.

Từ nội dung đề cao tư tưởng trung quân ái quốc, trọng đạo lý cho đến những lề lối, nguyên tắc, phương pháp cách điệu, ước lệ, tượng trưng của tuồng, và cả những nét đẹp độc đáo thể hiện qua hệ thống lời thoại, âm nhạc, mỹ thuật, hát, múa, hóa trang, biểu diễn…, tất cả đã được nghệ sĩ Tạ Văn Sốp chia sẻ một cách sinh động và dễ hiểu. Điều thú vị nhất là khi nghệ sĩ Tạ Văn Sốp chia sẻ những kinh nghiệm và kiến thức về tuồng, hai nghệ sĩ Xuân Quý và Bích Tần luôn sẵn sàng “thị phạm” để minh họa, mang đến cho người xem những hình dung trực quan sống động.

“Hạ hồi Talkshow” không chỉ tạo nên không gian đối thoại kết nối chuyên gia, nghệ sĩ và công chúng mà còn gợi mở những góc tiếp cận mới để nghệ thuật truyền thống không lạc nhịp trong dòng chảy thời đại. Dự án “Hạ hồi” là một chuỗi hoạt động được lên kế hoạch và thực hiện bởi một nhóm những người trẻ cùng chung tình yêu văn hóa dân tộc.

Trưởng ban tổ chức Bùi Yến Linh cho biết, dự án này hy vọng có thể nối bước cha ông trên hành trình gìn giữ, làm sống lại những di sản nghệ thuật truyền thống. Trong năm nay, “Hạ hồi” sẽ tập trung vào nghệ thuật tuồng với một chuỗi các hoạt động trên đa nền tảng online và offline.

Gần nhất là “Hạ hồi Tour” với chủ đề “Dòng chảy của tuồng” sẽ diễn ra vào ngày 16/8/2025, đưa du khách đến với Bắc Ninh để thưởng thức trích đoạn tuồng tại sân khấu thực cảnh. Dự án “Hạ hồi” cũng bao gồm “Hạ hồi Podcast” với chủ đề “Giấc mộng về tuồng”, dự kiến thực hiện trong 3 tháng từ tháng 9 đến 12/2025, kể lại những ký ức nghề và chuyện hậu trường của các nghệ sĩ, chuyên gia dưới định dạng âm thanh và video podcast.

Bộ phim tài liệu “Hạ hồi – Mộng ký mẫn tuồng” sẽ là kết thúc của dự án, góp phần truyền tình yêu và cảm hứng với tuồng thông qua ngôn ngữ điện ảnh. Thế hệ trẻ hôm nay không quay lưng mà đang nỗ lực “chắp cánh” để nghệ thuật truyền thống thăng hoa. Những dự án như “Hạ hồi” chính là hướng đi hiệu quả để nhóm lên sự quan tâm, tình yêu và trách nhiệm gìn giữ những giá trị văn hóa của cha ông.