Mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Nhật Bản hiện đang đứng trước những thách thức lớn chưa từng có. Chính sách của Washington cùng với sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh đã tạo ra áp lực đáng kể lên Tokyo. Gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thông báo áp thuế 25% lên tất cả hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 01.08. Quyết định này đã gây ra phản ứng mạnh mẽ tại Tokyo. Itsunori Onodera, thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, đã thẳng thắn tuyên bố rằng nội dung của lá thư là “hoàn toàn không thể chấp nhận được” và bày tỏ sự “vô cùng phẫn nộ”.

Nhật Bản không chỉ đối mặt với sức ép kinh tế từ Washington mà còn phải đối mặt với sự quyết đoán quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc. Trung Quốc đã điều động hai tàu sân bay mới đến Tây Thái Bình Dương, đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản và lần đầu tiên vượt qua “chuỗi đảo thứ hai” – tuyến phòng thủ quan trọng nối Nhật Bản với đảo Guam của Mỹ. Nhật Bản đã phải chính thức lên tiếng phản đối và cho phép quân đội bắn hạ thiết bị bay không người lái Trung Quốc nếu xâm phạm không phận.

Mỹ cũng yêu cầu Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5% GDP, thậm chí sau đó là 5%, trong khi Nhật Bản hiện chỉ chi khoảng 1,6%. Yêu cầu này đã gây báo động ở Tokyo và được xem là khó có thể biến mất. Trong bối cảnh đó, Nhật Bản đang nỗ lực xây dựng quan hệ với các nước bạn bè như Australia, Ấn Độ, Philippines và Hàn Quốc, đồng thời tăng cường đầu tư vào công nghệ mới nổi, khả năng phục hồi mạng và an ninh vũ trụ.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang đối mặt với cuộc bầu cử thượng viện vào ngày 20.07 trong bối cảnh sự không hài lòng của người dân về lạm phát và thất nghiệp gia tăng. Các cuộc thăm dò dự đoán đảng LDP của ông sẽ mất thế đa số tại Thượng viện, có thể đẩy nước này vào một cuộc khủng hoảng điều hành kéo dài.

Trước những thách thức này, Nhật Bản cần phải đa dạng hóa các mối quan hệ quốc tế, củng cố quốc phòng và phát triển các công nghệ then chốt để đảm bảo an ninh và phát triển bền vững. Đồng thời, việc duy trì và tăng cường mối quan hệ đồng minh với Mỹ cũng như các nước khác trong khu vực sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì ổn định và hòa bình trong khu vực.

Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru đã tiến hành cuộc gặp gỡ với Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent vào ngày 18-7 tại Tokyo. Trong cuộc gặp kéo dài hơn 30 phút, Thủ tướng Ishiba kêu gọi tiếp tục đàm phán về thuế quan để hướng tới đạt được một thỏa thuận có lợi cho cả hai quốc gia. Bộ trưởng Tài chính Mỹ có mặt tại Nhật Bản nhằm tham dự Triển lãm Thế giới 2025 diễn ra tại Osaka.

Cuộc họp giữa Thủ tướng Ishiba và Bộ trưởng Bessent có sự tham gia của Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Nhật Bản Ryosei Akazawa, người đang dẫn đầu các cuộc đàm phán về thuế quan giữa Nhật Bản và Mỹ. Cả hai bên đã tái khẳng định cam kết thúc đẩy mối quan hệ chặt chẽ hơn trong lĩnh vực kinh tế, an ninh và các lĩnh vực khác.

Trong cuộc gặp, Thủ tướng Ishiba đã đề nghị Bộ trưởng Bessent tiếp tục tiến hành các cuộc đàm phán với Bộ trưởng Akazawa nhằm đạt được một thỏa thuận đôi bên cùng có lợi. Mặc dù chưa có ngày cụ thể cho cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump, Thủ tướng Ishiba bày tỏ tin tưởng rằng sẽ có cơ hội để trao đổi trực tiếp với Tổng thống Mỹ, đặc biệt khi lợi ích quốc gia của Nhật Bản đang đối mặt với những thách thức.

Tổng thống Trump đã thông báo về kế hoạch áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Nhật Bản bắt đầu từ ngày 1-8. Chính phủ Nhật Bản đang nỗ lực hết mình để đạt được một thỏa thuận với chính quyền Tổng thống Trump thông qua nhiều cấp độ liên lạc khác nhau. Tuy nhiên, Bộ trưởng Bessent không tham gia vào các cuộc đàm phán cấp bộ trưởng với Nhật Bản trong chuyến thăm này vì ông đến với tư cách là thành viên của phái đoàn Mỹ tham dự Triển lãm Thế giới.

Hiện tại, Washington đang xem xét đề xuất của Tokyo về việc tăng cường đầu tư và nhập khẩu hàng hóa Mỹ nhằm giảm thiểu thâm hụt thương mại của Mỹ với Nhật Bản. Những bước đi này là một phần của nỗ lực nhằm giảm căng thẳng thương mại và tài chính giữa hai quốc gia.