Nội dung chính
Sáng ngày 3/12, Hội đồng xét xử (HĐXX) cấp phúc thẩm đã đưa ra phán quyết cuối cùng trong vụ án kinh tế gây rúng động dư luận liên quan đến Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB cùng hàng loạt tổ chức khác. Bị cáo Trương Mỹ Lan – “nữ trùm” đứng sau đế chế tài chính này – bị tuyên án tử hình về tội Tham ô tài sản, 20 năm tù vì Đưa hối lộ và 16 năm tù do Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Tổng hợp hình phạt, bà Lan phải đối mặt với mức án cao nhất: tử hình.
Số tiền thiệt hại khổng lồ: Hơn 677.000 tỷ đồng
Dựa trên hồ sơ vụ án và diễn biến tại tòa, HĐXX xác định Trương Mỹ Lan là “bộ não” chi phối toàn bộ hoạt động phạm pháp tại SCB – ngân hàng mà bà sở hữu tới 91,5% cổ phần. Trong hơn một thập kỷ, bà Lan đã thao túng SCB, biến nhà băng này thành công cụ rút ruột tài sản khổng lồ thông qua các khoản vay khống và hàng loạt công ty “ma” trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát.
Từ năm 2012 đến 2017, bà Lan chỉ đạo lập 304 hồ sơ vay khống cho 368 khoản vay, gây thiệt hại 64.600 tỷ đồng sau khi trừ tài sản đảm bảo. Đỉnh điểm, từ tháng 2/2018 đến tháng 10/2022, bà tiếp tục điều hành việc lập 916 hồ sơ vay giả, rút 545.000 tỷ đồng từ SCB, chiếm đoạt 304.000 tỷ đồng và gây thiệt hại lãi phát sinh gần 130.000 tỷ đồng. Tổng cộng, nhóm của bà Lan để lại dư nợ lên tới 677.000 tỷ đồng tính đến tháng 10/2022 – con số được tòa đánh giá là “đặc biệt lớn”, làm rung chuyển nền tài chính quốc gia.
HĐXX khẳng định, hành vi của bà Lan từ năm 2018 trở đi cấu thành tội Tham ô tài sản theo Bộ luật Hình sự 2015, trong khi các sai phạm trước đó rơi vào tội Vi phạm quy định về cho vay. Không chỉ dừng ở việc rút tiền, bà Lan còn can thiệp sâu vào công tác nhân sự tại SCB, kiểm soát toàn bộ hoạt động tín dụng và che đậy sai phạm bằng những giao dịch lòng vòng tinh vi.
Hối lộ 5,2 triệu USD để bưng bít sai phạm
Để giữ SCB khỏi diện kiểm soát đặc biệt và tiếp tục kế hoạch tái cơ cấu, bà Lan chỉ đạo thuộc cấp hối lộ đoàn thanh tra Ngân hàng Nhà nước. Nổi bật trong số đó, Võ Tấn Hoàng Văn – một đồng phạm – đã 4 lần đưa tổng cộng 5,2 triệu USD cho bà Đỗ Thị Nhàn, Cục trưởng Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước, cùng quà cáp cho các thành viên đoàn thanh tra. Hành vi này giúp SCB tạm thời qua mặt cơ quan chức năng, tạo điều kiện cho bà Lan tiếp tục thao túng ngân hàng.
Bào chữa bất thành, xin giảm án không đủ thuyết phục
Tại phiên phúc thẩm, bà Lan không kêu oan mà chuyển sang xin giảm nhẹ hình phạt tử hình, đồng thời yêu cầu tòa định giá lại tài sản bị kê biên và xem xét trả lại một số bất động sản như biệt thự cổ 110-112 Võ Văn Tần, tòa nhà 19-25 Nguyễn Huệ… – những tài sản bà khẳng định có nguồn gốc hợp pháp từ gia đình. Bà cũng cam kết chịu trách nhiệm toàn bộ số tiền Ngân hàng Nhà nước đã cho SCB vay, đồng thời đề xuất phương án khắc phục hậu quả.
Tuy nhiên, HĐXX nhận định, dù bà Lan có dấu hiệu nhận thức lại sai phạm và đưa tài sản khắc phục, tổng giá trị tài sản hiện tại chưa đạt 3/4 số tiền thiệt hại – điều kiện để giảm án từ tử hình xuống chung thân theo luật định. Tòa bác bỏ quan điểm bào chữa của luật sư rằng bà Lan không có chức vụ tại SCB, khẳng định vai trò chi phối tuyệt đối của bà trong mọi hoạt động phạm pháp.
“Bộ sậu” Vạn Thịnh Phát và SCB: Ai được giảm án?
Ngoài Trương Mỹ Lan, hàng loạt bị cáo khác cũng kháng cáo. Cháu gái bà Lan, Trương Huệ Vân, được HĐXX chấp nhận giảm án do chỉ đóng vai trò phụ thuộc, thiếu hiểu biết về tài chính và có đóng góp xã hội. Chồng bà Lan, Chu Lập Cơ, cũng được giảm từ 9 năm tù xuống mức thấp hơn nhờ nộp 15 tỷ đồng khắc phục hậu quả và các tình tiết giảm nhẹ khác. Tuy nhiên, với Võ Tấn Hoàng Văn, tòa giữ nguyên án tù chung thân về tội Tham ô tài sản, dù giảm nhẹ một phần ở tội danh khác.
Cái giá của tham vọng
Phán quyết của HĐXX không chỉ là hồi chuông cảnh tỉnh cho những “đế chế” tài chính thiếu minh bạch mà còn phơi bày lỗ hổng trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. Với mức án tử hình dành cho Trương Mỹ Lan, vụ án Vạn Thịnh Phát – SCB trở thành một trong những vụ án kinh tế nghiêm trọng nhất lịch sử, để lại bài học đắt giá về lòng tham và sự tha hóa quyền lực. Sau khi bản án có hiệu lực, bà Lan vẫn có cơ hội giảm án nếu khắc phục đủ 3/4 thiệt hại – một tia hy vọng mong manh giữa lằn ranh sinh tử.